Autodefensa feminista.- Entrevista do “Todo por Hacer” a unha compañeira que realiza e dirixe clases de autodefensa

Colamos (e traducimos) do “Todo por Hacer”:

A violencia contra as mulleres non é un problema que afecte ao ámbito privado. Ao contrario, maniféstase como o símbolo máis brutal da desigualdade existente na maioría das sociedades. Aquela desigualdade marcada pola diferenciación sexual é sobre a que se asenta un dos piares de dominación máis tráxico, e á súa vez, máis asimilado de toda a historia: o patriarcado.

O patriarcado é por definición violencia. Unha violencia que se dirixe especificamente sobre as mulleres, polo feito mesmo de selo, por ser consideradas, suxeitos carentes de liberdade, respecto, autonomía e capacidade de decisión. Neste sentido, a violencia contra as mulleres non só maniféstase na diferenciación das categorías dos postos de traballo, na contía do salario laboral ou nas actitudes autoritarias, paternalistas e obscenas que se verten sobre nós; a violencia contra as mulleres impregna todos os ámbitos da vida social, laboral e doméstica. Pequenos fulgores de violencia atravésannos día a día. Dende o poder defínese, mírase, intimídase e en última instancia agrídese e contra ese poder ostentado polo home temos que buscar as nosas ferramentas e estratexias. Por outro lado, tamén cabería dicir que nós como persoas, somos seres sociais e é a sociedade a que cataloga e define en maior parte o que somos, polo tanto, non é unha cuestión de identidade ou elección persoal, non todos os homes son agresores nin todas as mulleres somos vítimas, o poder exercido polos homes é unha cuestión de estrutura e xerarquía social.

Pois ben, sobre ataques e defensas vai este artigo. E é que, dende que o mundo é mundo as mulleres nos vimos sistematicamente sometidas a agresións físicas e psicolóxicas. Agresións algunhas máis palpables que outras, algunhas máis recordadas que outras ou algunhas máis temidas que outras. Cando pensamos en agresións sexistas ou agresións exercidas sobre as mulleres, o máis común é que pensemos que se trate dunha agresión física que pode dexenerar en calquera momento a un abuso sexual. Quen non sexa muller, pode que non chegue a entendelo nunca, pero a violación é unha palabra que acompaña á muller durante toda a súa vida adolescente e adulta, sobre todo pasadas as doce da noite. As mulleres somos instruídas no terror, diferente do medo, de que “algo” nos pode pasar se non temos o suficiente “coidado”. Ás mulleres négaselles o dereito fundamental á seguridade e ao libre movemento, ademais é un elemento coaccionador dos comportamentos e da liberdade das mulleres facéndoas responsables do que lles poida pasar e á vez victimizándonos posto que non se lles dota de estratexias e recursos, salvo o deixar de facer cousas, e/ou renunciar a espazos.

Calquera muller, ao longo da súa vida, é bastante probable que fose ou temese ser vítima dunha agresión. As mulleres vivimos nun perigo de agresión constante, derivado na maior parte dos casos, da nosa propia condición de suxeitos indefensos e vulnerables. Esta situación é o que Seligman chamou a “indefensión aprendida”, e é que a indefensión non é máis que un estado psicolóxico que se produce no momento no que pensamos que os acontecementos son incontrolables, cando non podemos facer nada para cambialo. Subverter esta situación pasa por tomar consciencia das nosas limitacións e potencialidades, formarnos e fortalecernos, tanto mental coma fisicamente, e para iso o deporte é un dos nosos mellores aliados.

Neste sentido, cabe destacar o exercicio dos deportes de contacto e máis concretamente o exercicio da autodefensa como forma de fortalecemento da muller. Para iso quixemos contar cunha experiencia de primeira man, a continuación expoñemos unha pequena entrevista realizada a unha compañeira que, á parte de ser deportista a altos niveis de competición, tamén realiza e dirixe clases de autodefensa.

Entrevista unha compañeira que realiza e dirixe clases de autodefensa

Por que empezaches a practicar artes marciais?; Tivo algo que ver o feito de ser muller?

Sempre me gustou o deporte. Creo que unha boa comunicación co teu corpo é imprescindible para sentirte ben, coñecelo e respectalo pasa por formalo e coidalo día a día. E dende pequena vivín situacións nas que se me impuxeron cousas a través de actitudes agresivas, como a todas. Falo dende un intento de roubo, a comentarios sexuais ou desprezos entre xente próxima, pasando polo que che intenta meter man no metro. Os exemplos son infinitos. Fixese o que fixera, aguantase ou pelexase, sempre había unha cousa que estaba por enriba: dubidaba de min mesma, aínda cando pegaba, no fondo non me sentía de igual a igual. E decidín resolvelo, se a violencia ía formar unha parte tan importante da miña vida, polo menos ía saber manexala e sentirme tranquila con ela. A violencia física só é unha expresión, cando a adestras, o adestro esténdese ao resto de ámbitos da violencia. Podes aprender a sentirte capaz e segura en calquera, e transmitirllo ao resto.

strong>Practicar autodefensa te empodera como muller?

Sen dúbida. O concepto que aprendemos de violencia é un acto físico, masculino; as mulleres tradicionalmente temos formas máis pasivas de atacar ou de defendernos. Dende o momento en que aprendemos a facer noso algo que nos negaron, recuperámolo, nos empoderamos. Pode que para algunha nin sequera chegue o día en que necesite poñer en práctica as técnicas que adestrou, pero que esas ferramentas estarán igualmente nela, e lle farán enfrontarse ao día a día con outra seguridade. Falaba antes de típicos consellos de que debes e que non debes facer para estar “segura” sendo unha muller; fronte a iso, a autodefensa dáche a capacidade de reclamar calquera espazo, a calquera hora e soa, sabendo capaz de facer fronte a calquera que intente negarcho.

Cres que a muller ten que adquirir forza mentres que un home xa a ten de por si? Isto é unha vantaxe á hora de practicar algunha arte marcial?

Creo que é o problema de vivir nunha cultura que venera a forza. Podes velo en calquera ximnasio, con moita máis claridade que no resto de lugares. É evidente que é unha capacidade moi útil, que che soluciona e che dá vantaxe en moitas situacións, pero non é a única. Se nos tivesen educado en que ser veloz é o mellor, porque non podes esquivar nin frear o que non che dá tempo a ver; a xente grande tería serios problemas, porque son habitualmente moito máis lentos. Creo que un dos retos aos que nos enfrontamos as mulleres, non é ao feito de ter polo xeral menos forza; senón a entender que isto non é tan importante. Primeiro porque si que somos fortes, con adestramento calquera muller pode conseguir a forza necesaria para que os seus golpes sexan realmente perigosos. O feito de non o ser tanto, é o que necesitamos esquecer. Non frustrarnos, non sentirnos débiles. Simplemente saber que cada persoa ten as súas calidades, se a nosa case nunca vai ser ter máis forza que o meu opoñente, pero si que teño a necesaria para facer o que quero, que problema hai?

Sabemos que á parte do teu adestramento persoal, tamén dás clases nun grupo de autodefensa feminista Como vos organizades?

A clase preparámola e impartímola un compañeiro e eu. En principio cada unha ten un campo no que está máis especializado, pero no que funcionamos moi ben e deixamos que vaia fluíndo segundo avanza o día. O que fagamos varía moito dun día a outro, traballamos con paus, a mans baleira, luxacións, proxeccións… Intentamos que ante todo dominen unhas bases que lles permita aplicalas como queiran, que razoen o que están a facer e saiban por que e como funciona. O punto común é que sexan situacións posibles e técnicas útiles.

Tamén hai unha parte puramente física, que en realidade é un traballo para a mente. Aprendemos a tomar a decisión de que queremos facer, e a non deixar que nada nolo impida. Cando estás a soas cun saco, ou pelexando cunha compañeira, ou facendo sentadiñas, todas as inseguridades e as dúbidas que gardas dentro de ti afloran. Podes distraerte sen parar porque non te tomas en serio a ti mesma, ou podes sentir que os teus golpes non teñen ningún impacto e inmediatamente volverse máis débil. É iso o que necesitamos afrontar para conseguir o que queiramos, descartar o máis mínimo indicio de dúbida e que só quede a concentración que quero conseguir.

Os adestramentos son en La Fábrika, en Vallecas. Sempre confiaron no proxecto e déronnos todo o apoio posible.

Que valores intentades promover con este tipo de exercicio?

O obxectivo é capacitarnos para xestionar situacións de violencia. Para iso, necesitamos prepararnos a nivel físico e mental. O máis importante para nós é traballar a cabeza, aprender a sentirnos capaces e lexitimadas a facer dano cando o consideremos apropiado. Ao principio sempre explicamos que isto non é o que chaman “autodefensa feminina”, é autodefensa feminista. Non imos dar técnicas específicas enfocadas á muller, porque non cremos que existan. Toda arte marcial pretende sacar o máximo partido ao teu corpo (e ás armas que teñas a man) nun enfrontamento en desvantaxe, sexas quen sexas; e que a túa principal ferramenta sexa a forza, a velocidade ou a axilidade, vano decidir a propia situación e as túas características. Temos moitas capacidades que poñer en práctica, e imos aproveitalas, sabendo que ser atacadas non nos converte en vítimas, nin imos ser un obxectivo máis doado se somos máis pequenas. Nunca diremos a unha alumna frases como “non vaias soa de noite”, dirémoslle que vaia onde e cando queira, e que o mellor xeito de facelo é preparado para o que poida pasar. Aínda que non sexamos intocables e nunca poderemos asegurar que vaia saír ben, podemos asegurar que pase o que pase se sentirán orgullosas e tranquilas consigo mesmas.

Cres que o deporte te librou dalgunha agresión?

Si. E non só nas pelexas ou agresións, nas que obviamente estar adestrada deume moita vantaxe (máis cando a xente polo xeral non espera unha resposta). Creo que me sinto moi segura en situacións nas que outras persoas non o estarían, e que iso evitou que moitas agresións se cheguen a producir. Non agacho a mirada cando me cruzo cun home, non acepto os comentarios cando non os pedín, non procuro que me deixen chegar á casa sa e salva. Cando te liberas da constante de “son unha posible vítima” e sénteste lexitimada cando e onde esteas, hai moitos homes que recoñecen unha actitude diferente e non se atreven a facer nada.

Aínda que, tamén os hai de efecto contrario. Diría que adestrar tamén me levou agresións, por dous motivos. Seguindo co mesmo exemplo de “norma básica de muller a salvo”, precisamente o andar soa por onde queira, expúxome a situacións de violencia. E o feito de, unha vez alí, preferir enfrontarme a chorar ou berrar, acelerou a situación. E as dúas cousas débense precisamente porque me sei preparada para afrontalo. E non digo, por suposto, que me crea capaz de saír airosa de calquera situación, se que poden facerme tanto dano como a calquera, é simplemente que teño claro que eu tamén podo facerllo.

A pesar de ser certo que a autodefensa empezou a formularse como un exercicio especificamente dirixido a mulleres vítimas de agresións e malos tratos, non obstante, entendemos que a mulleres sufrimos un ataque constante por parte do patriarcado do que temos que defendernos. Esperamos que este texto sirva para tomar conciencia da nosa posición e posicionamento como mulleres para que sendo conscientes dos nosos límites e posibilidades sexamos o máis fortes posible, tanto por dentro coma fóra.

Comparte e difunte